ભારતના દેશના વિવિધ ભાગોમાં આદિવાસી સમુદાયની મોટી વસ્તી રહે છે. કેટલાક રાજ્યો એવા છે જ્યાં આદિવાસી સમાજ સરકાર બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે. આ રાજ્યોના નામમાં ઝારખંડ અને છત્તીસગઢનો સમાવેશ ખાસ રીતે થાય છે. વર્ષ ૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી પ્રમાણે દેશભરમાં આદિવાસી સમુદાયની કુલ વસ્તી ૧૦ કરોડ ૪૫ લાખથી વધુ હોવાની માહિતી સામે આવી હતી. ૧૦ કરોડ ૪૫ લાખ વસ્તીમાંથી દેશના કયા રાજ્યમાં સૌથી વધુ આદિવાસી સમાજ રહે છે તેના વિશે આજના આ લેખમાં જાણીએ.
કયા રાજ્યમાં આદિવાસી સમુદાયની વસ્તી સૌથી વધુ છે?
આદિવાસી સમુદાય ભારતના લગભગ 30 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં રહે છે. જેમાં સૌથી વધુ આદિવાસી વસ્તી ધરાવતું રાજ્ય મધ્યપ્રદેશ છે. અહીંની કુલ વસ્તીમાંથી, 1.53 કરોડથી વધુ લોકો આદિવાસી સમુદાયના છે. આદિવાસી સમુદાયની કુલ વસ્તીના લગભગ ૧૪ ટકા લોકો એકલા મધ્યપ્રદેશમાં રહે છે. જે રાજ્યની કુલ વસ્તીના લગભગ ૨૧ ટકા છે. મધ્ય પ્રદેશના મુખ્ય આદિવાસી સમુદાયોમાં ભીલ, ગોંડ, કોલ, કોરકુ, બૈગા અને સહરિયાનો સમાવેશ થાય છે. ઝારખંડનું નામ બીજા સ્થાને નામ આવે છે. અહીં આદિવાસી સમુદાયની વસ્તી લગભગ ૮૬ લાખ છે, જે રાજ્યની કુલ વસ્તીના લગભગ ૨૬.૨ ટકા છે. છત્તીસગઢ ત્રીજા નંબરે છે, જ્યાં આદિવાસી સમુદાયના લોકોની કુલ વસ્તી લગભગ 78 લાખ છે. આ છત્તીસગઢની કુલ વસ્તીના ૩૦.૬ ટકા છે.
સૌથી ઓછી આદિવાસી વસ્તી ધરાવતા રાજ્યો
જો આપણે સૌથી ઓછી આદિવાસી વસ્તી ધરાવતા રાજ્યોની વાત કરીએ, તો ડેટા અનુસાર, નાગાલેન્ડમાં 17.11 લાખ, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં 14.93 લાખ, બિહારમાં 13.37 લાખ, ત્રિપુરા અને મણિપુરમાં 11.67 લાખ, ઉત્તર પ્રદેશમાં 11.34 લાખ, મિઝોરમમાં 10.36 લાખ, અરુણાચલ પ્રદેશમાં 9.52 લાખ, તમિલનાડુમાં 7.95 લાખ, કેરળમાં 4.85 લાખ, હિમાચલ પ્રદેશમાં 3.92 લાખ, ઉત્તરાખંડમાં 2.92 લાખ, સિક્કિમમાં 2.06 લાખ આદિવાસી વસ્તી રહે છે. આ ઉપરાંત, દાદરા અને નગર હવેલીમાં ૧.૭૯ લાખ, ગોવામાં ૧.૪૯ લાખ, લક્ષદ્વીપમાં ૬૧ હજાર, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓમાં ૨૯ હજાર આદિવાસીઓ રહે છે, જ્યારે દમણ અને દીવમાં માત્ર ૧૫ હજાર આદિવાસીઓ રહે છે. દમણ અને દીવ ભારતનો એવો વિસ્તાર છે જ્યાં આદિવાસી વસ્તી સૌથી ઓછી છે.
ભારતના કયા આદિવાસી સમુદાયની વસ્તી સૌથી વધુ છે?
ભારતના વિવિધ રાજ્યોમાં અનેક પ્રકારના આદિવાસી સમુદાયો રહે છે. આમાંથી, સૌથી વધુ વસ્તી ગોંડ જાતિની છે. તેની કુલ વસ્તી 1 કરોડ 20 લાખથી વધુ છે. આ જાતિ મોટે ભાગે મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, મહારાષ્ટ્ર, ઓડિશા અને આંધ્રપ્રદેશમાં જોવા મળે છે. ગોંડ લોકો જંગલો, ગામડાઓ અને ડુંગરાળ વિસ્તારોમાં રહે છે. આજે પણ તેમનું જીવન પરંપરાગત અને પ્રકૃતિ સાથે જોડાયેલું છે.
